Các địa phương yêu cầu hỗ trợ tháo nút thắt để đẩy mạnh giải ngân ODA

Tại một hội nghị kết hợp tổ chức vào ngày 15 tháng 10 thu hút đại diện từ 30 tỉnh, thành phố, những người tham gia đã chỉ ra những lý do đằng sau việc giải ngân ODA chậm, bao gồm chậm trễ trong việc giải phóng mặt bằng, đấu thầu chậm, sửa đổi quyết định đầu tư và các vấn đề về thỏa thuận vay vốn. Việc chuyển đổi sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp cũng góp phần gây ra sự chậm trễ do cần phải có các thủ tục mới với người cho vay.

Chính quyền địa phương đã báo cáo về những nỗ lực của họ nhằm vượt qua những rào cản này nhưng cũng tìm kiếm sự hỗ trợ thêm từ Bộ Tài chính. Các tỉnh như Đồng Nai, Hưng Yên, Tây Ninh và Hà Tĩnh gặp trở ngại liên quan đến thủ tục pháp lý, giải phóng mặt bằng và phối hợp với các nhà cung cấp vốn vay quốc tế.

Họ kêu gọi hỗ trợ giải quyết các thủ tục thỏa thuận vay quốc tế, cơ chế giải ngân ODA và điều chỉnh kế hoạch vốn để đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn vốn đầu tư công.

Tính đến ngày 14 tháng 10, tỷ lệ giải ngân cho đầu tư công sử dụng vốn nước ngoài ở mức 18,68%, tương đương 4,37 nghìn tỷ đồng (165,92 triệu USD), trong đó tổng số giải ngân trong 10 tháng dự kiến ​​chỉ đạt 20% mục tiêu năm nay. Con số này thấp hơn đáng kể so với cùng kỳ các năm trước (30,6% vào năm 2024 và 38,1% vào năm 2023), theo Bộ Tài chính.

Trong số 108 dự án được cấp vốn, chỉ có 72 dự án đã giải ngân được vốn. 12 dự án vẫn đang chờ thỏa thuận vay vốn, còn lại chưa hoàn thiện thủ tục pháp lý.

Đối với kế hoạch vốn năm 2024 kéo dài đến năm 2025, tỷ lệ giải ngân chỉ là 5,89%, trong đó các bộ đạt 3% và địa phương là 15,02%.

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương nhấn mạnh, việc giải ngân thành công quỹ đầu tư công cho năm 2025 có ý nghĩa quan trọng để đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế quốc gia trên 8%. Ông cho rằng, đây là ưu tiên hàng đầu của Chính phủ với hàng loạt nghị quyết, chỉ thị, nhắc nhở đã được Thủ tướng, Bộ ban hành nhưng tiến độ còn chậm.

Ông cho rằng vấn đề cấp bách nhất hiện nay là xác định lý do tại sao việc giải ngân vẫn chậm chạp mặc dù đã có những cải tiến về quy định kể từ đầu năm. Vị quan chức này cho biết, các giải pháp cần được chia thành hai loại – các hành động ngắn hạn có thể được thực hiện trong năm nay và các biện pháp dài hạn để cải thiện giải ngân trong tương lai.

Phương cho biết trọng tâm chính từ nay đến cuối năm 2025 là đẩy nhanh giải ngân, đặc biệt là nguồn vốn ODA và cho rằng đây là giải pháp khả thi nhất hiện nay.

Trong năm 2026, Bộ kêu gọi các bộ và địa phương rà soát kỹ lưỡng khả năng hoàn thiện thủ tục cho từng dự án, đặc biệt là các dự án sử dụng nguồn vốn ODA, để đảm bảo lập kế hoạch chính xác. Mọi vấn đề về tính khả thi cần được báo cáo sớm để có sự điều chỉnh kịp thời. Bộ nhấn mạnh sự cần thiết phải lập kế hoạch ban đầu chính xác để tránh những thay đổi giữa năm và phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính để đảm bảo báo cáo kịp thời cho Quốc hội.

Vào năm 2026, hệ thống chính quyền địa phương hai cấp sẽ hoạt động hoàn chỉnh với cơ sở hạ tầng được củng cố và các thủ tục trong nước được đơn giản hóa. Theo quan chức này, điều này sẽ đảm bảo không có thêm sự chậm trễ nào trong việc thực hiện và giải ngân dự án.

Về lâu dài, Bộ Tài chính đang xem xét thành lập một quỹ chuyên dụng để quản lý và giải ngân các khoản vay ODA nhằm đảm bảo tiến độ, hiệu quả và tính minh bạch, đồng thời đáp ứng yêu cầu của bên cho vay.

Bộ sẽ tiếp tục tổ chức các hội thảo, đào tạo nhằm phổ biến các quy định mới và hỗ trợ các bộ, cơ quan, chính quyền địa phương trong việc quản lý và giải ngân hiệu quả nguồn vốn ODA./.VNA